2019
Visioenen zijn onweerstaanbaar
l’Isle sur Serein (Yonne Fr.)
In 2019 logeert Neel Korteweg aan de oever van de rivier Le Serein in l’Isle sur Serein (Yonne Frankrijk). Ze verwondert zich over de geheimzinnige spiegelingen in het water en schrijft ‘La légende de la sirène du Serein, La Sereine’.
Bewerkt beton en gips, hoogte 55 cm. Collectie Gabriëlle Kok
digitale bewerking/piezografie, 40×80 cm
De legende is gepubliceerd in het liber amicorum Onvoorzien 2019 – 2020 door Neel Korteweg en Rina Spigt.
Bekijk de PDF Liber amicorum Onvoorzien
Atelier Normandië
Al sinds de 90er jaren werkt Neel Korteweg in de nazomer in haar atelier aan de oceaan te Coutainville, Normandië. Ieder jaar dient er zich een ander thema aan haar op dankzij het aanspoelsel.
2011
Ondraaglijk schoeisel
Ateliertentoonstelling Amsterdam
“Hoe licht moet een zooltje zijn om zich tegen de onderkant van de voet van een zeegodin aan te kunnen drukken? Ik mijmerde over hoge vrouwenwreven in doorzichtig zeewier. Aan zinnenstrelende ijle constructies waarop zeewezens zich met gepaste moeite in arabesken voortbewegen. Ik zag een zilver net voor me rond glad enkelgraniet en platina geschubde staarten in rood koralen sandalen een paarlemoeren voetholte ondersteund door witte veren.
Dromen genoeg. Realiteit ook. Hoe zou een hoge hak zich op de bodem van de zee gedragen? Hoe zwaar zou een sandaal moeten zijn om ons op de zeebodem te houden? De opwaartse druk van water stelt hele andere eisen aan materialen en constructies.” – Neel Korteweg
Ondraaglijk Schoeisel bibliofiele uitgave in cassette
Voor dit project uit Coutainville is een bibliofiele uitgave Ondraaglijk Schoeisel vormgegeven door Brigitte Slangen, boekproductie Bregitte Kramer. Hierin is ook de voordracht ‘Beenlingen’ van Neel Korteweg opgenomen. Twee dichters schrijven speciaal voor dit project elk een gedicht: Ilse Starkenburg (1963 – 2019) en Leo Vroman (1915 – 2014). Dichter Anneke Brassinga bedenkt de namen voor het schoeisel.
Bekijk de PDF Ondraaglijk Schoeisel
“U ziet het, lichtvoetig loopt Neel over de woeste baren des levens – en al is dit schoeisel ondraaglijk, het tilt ons op, tegen de toenemende maatschappelijke zwaartekracht in.” – Anneke Brassinga
2012
Zoute Rozen
Coutainville, Normandië
“Het had enorm gestormd ’s nachts. De vloedlijn zag er van een afstand uit als de blonde franje van een Perzisch tapijt. Dichterbij gekomen zag ik dat de zee overal losgeslagen suikerwier had achtergelaten. De meters lange vleeskleurige bladeren van het lintwier lagen in rijen naast elkaar gestrekt op het strand te glanzen, amberbruinroze, okerrozig en goudgeel. Ik raapte een lange reep op en sloeg het zand er af en knoopte hem als een ceintuur om mijn middel. Zo wandelde ik verder met een grote strik op mijn buik. Ik wikkelde ook wierlinten om mijn hand. Vlezige theerozen leken het.”- Neel Korteweg
In 2013 brengt Neel Zoute Rozen naar Charles Hofman in Portugal. Samen leggen ze de rozen op het graf van Gerrit Komrij.
2015
Zeelingen, Merfugiens
Coutainville, Normandië
“Tussen bergen aangespoeld wier liep ik langs de vloedlijn. Mijn voet stootte tegen iets hards aan. Het was een eigenaardig zwart-wit gevlekte staaf. Ik trok hem voorzichtig uit het wier. Het bleek een bot te zijn, een knekel van zo’n veertig centimeter. Vol ontzag bekeek ik de verkleuringen en het schuin afgesleten vlak van een scharniergewricht. Er zaten gaten in waardoor ik in het mergkanaal kon kijken. Pikzwart was het binnenin. Voor het eerst drong de benaming van dit zwart tot mij door: ‘Beenzwart’. Was het een menselijke knekel? Een kinderscheenbeen? Ik gruwde. In Cherbourg was kort geleden een vluchtelingenkamp opgezet.
En terwijl ik het sompige knotswier met kracht voor mij uit schopte zag ik het wier in het tegenlicht veranderen in ijle gestalten. De donkere luchtblazen van het knotswier transformeerden in zwarte schedels.”
– Neel Korteweg
2018
Ik graaf de toekomst op
In 2018 ontdekt Neel Korteweg vreemde schelpen op het strand van Coutainville. Ze gaat op onderzoek uit en ontdekt dat het Eendenmosselen zijn. Later in Amsterdam schildert Neel de schelpen in het schilderij ‘Gevonden Evolutie’. Zie thema Zwaar Licht
“Niemand in de buurt kende de schelpen. Ook op de vismarkt in Blainville niet. Na lang zoeken bleek het te gaan om de eendenmossel, in de middeleeuwen Boomgans genoemd. Charles Darwin wijdde maar liefst acht jaar van zijn leven aan het bestuderen van dit adembenemende wezen, dat geen schelpdier bleek te zijn maar een diersoort verwant aan de kreeftachtigen.
In het atelier begonnen de witte schelpen in mijn handen te transformeren in andere diersoorten. Dagenlang voelde ik mij een soort schatgraver in de toekomst. De schelphelften transformeerden in vleugels en de vlezige schachten van de ‘witte eendenmosselen’ veranderden in ijle halsen van vogels die klapwiekend klaar stonden om weg te vliegen.” – Neel Korteweg
2009
Héloise en Abelard
Héloise en Abelard 2009, pastel op leisteen uit de Ardennen, collectie Hannie van Weel, Maarssen
2010
Miniatuur meisjesportret
Bij de portretbrieven van Bronia Davidson, miniatuur
2010
Aangespoelde tijd
“Die klok, die tikt maar door! Hoe laat het is, was, werd, zal worden, zou kunnen worden… Terwijl ik me dat nou juist aan zee nooit afvraag. Tijd is toch veel ongrijpbaarder, immenser dan een klok? Volgens astronomen heeft de tijd zelfs een horizon. Wat weet ik eigenlijk van het oude ‘schaduwlezen’, van aanbeden obelisken, sterrentijd, van mystieke stenen en van magische lijnen in het landschap? In Amsterdam kijk ik op de klok terwijl als ik in Coutainville sur Mer wil weten hoe laat het is, ik gewoon naar de horizon kijk, naar waar de vloedlijn ligt: Tijd is daar getij voor mij geworden.” – Neel Korteweg
2012
Erasmus aan Zee
Ook naar Normandië reist Erasmus jaren met Neel Korteweg mee. Zij bouwt hem op uit zeewier. In Coutainville vervaardigt zij een – uit aangespoeld, vergankelijk materiaal bestaande – serie Erasmusportretten die zij fotografeert ter plekke voordat ze de objecten weer terug werpt in zee. Later in Amsterdam bewerkt Neel de foto’s digitaal tot piëzografie (druk Bernard Ruijgrok).
2017
Wierdraadportretten
“Plotseling besef ik hoe bijzonder het is, dat ik het veterwier (Chorda filum) rechtop kan zetten dankzij het stevige zilverdraad dat ik in het holle wierdraad steek.”- Neel Korteweg.
“Veel vrienden zie ik voor mij en dan ontstaan dagelijks kleine profielen waar het wier zijn eigenaardigheden aan toevoegt. Ik raak zo één met het wierdraad, dat ik mij verbeeld de huid van de geportretteerden aan te raken. Ik vorm monden die ik nooit zoende en oren waar ik nooit in fluisterde. Het is intiem om iemands profiel in handen te hebben. Vooral wanneer ik de draden langs mijn tong trek als ze te droog zijn geworden om te buigen. Dan smaakt het wierdraad naar tranen.”
Volgend jaar verschijnt Zeegezichten 2022. Met daarin een tekst van Neel Korteweg en een selectie gefotografeerde wierdraadportretten uit Coutainville van kunstenaars en wetenschappers die zij bewondert. Maar ook van haar beminde vrienden.
Atelier Amsterdam
2005
Bronzen Zeebelle en aluminium Determinator
Ziekenhuis Lievensberg, Bergen op Zoom
“In de vrije natuur hebben de Zeebelles veel vijanden. De Zeebelles voelen zich veiliger in een beschermde omgeving. Daar kunnen zij hun geliefde rol spelen. Hun grootste kracht is nu eenmaal dat zij zich in verschillende gedaanten kunnen vertonen. Ze voelen aan wat van hun verwacht wordt. Zij spiegelen zich aan de kijker. Zij weten hoe ze moeten gaan staan en wat ze moeten uitdrukken.” – Neel Korteweg
Bij bronsgieterij Stijlaart in Tiel bouwt Neel Korteweg de Determinator en de Zeebelle in rode was op. Zeebelle wordt in brons gegoten en de Determinator in aluminium.
Architect Nico Zimmermann en Neel Korteweg ontwerpen de lange bank, de omgeving van het entreegebied en de bijzondere bestrating van ziekenhuis Lievensberg, Bergen op Zoom.
Determinator Zeebelle
Het beeld de Determinator – in rode was opgezet – is door bronsgieterij Stijlaart te Tiel in hoogwaardig aluminium gegoten. Het bestaat uit minimaal 14 onderdelen: twee pootgedeeltes, twee vleugels (krabbenschilden), een hals, een rug, een kop en veel losse staart/hoorn delen die op verschillende plaatsen in de Zeebelle passen. Ze kan op meerdere manieren in elkaar worden gezet. Zodoende kunnen er allerlei expressies van het dier ontstaan.
2015
Determinator Zeebelle
Museum Mesdag Collectie, Den Haag
De directie van de Mesdag collectie nodigt Neel Korteweg uit om een selectie van de zeewezens te tonen (piezografieen) en het beeld de Determinator in de tuin van het museum te plaatsen. Nina Groen is conservator. De expositie werd geopend in de historische tuin van de Mesdag Collectie door Edwin Becker hoofdconservator van het van Gogh museum Amsterdam. In de Tuinzaal worden kleine zeewezens getoond.
Nina Groen, conservator van de tentoonstelling in de Mesdag Collectie Den Haag: “Als we naar het ‘Zee-Werk’ van Korteweg kijken, valt allereerst de vanzelfsprekendheid op. Het oogt alsof alles reeds bestond. Ze heeft een nieuwe evolutie blootgelegd van wezens die ons nog onbekend waren, maar die we zomaar op het strand tegen zouden kunnen komen. Een aantal kleine dieren en objecten uit Korteweg’s collectie met hun benamingen zijn in de vitrine te zien. Hun geheimen kennen we nog niet, ze zijn hier voor ons tentoongesteld om erover na te denken.”
2012
Inspired by China
Tentoonstelling Gemeentehuis en Muziektheater Amsterdam
Athalya Brenner (Prof. Emerita, Universiteit van Amsterdam) krijgt een leerstoel aangeboden op de Hongkong University in 2005 en 2011. Zij nodigt Neel Korteweg uit. In Hongkong interviewt Neel studenten over de toekomst van architectuur in China. Ze schetst parels: ‘Oefening in Parelglans’ en filmt verlaten begraafplaatsen die gesloopt worden voor nieuwe hoogbouw. ’s Avonds noteert ze in inkt op rijstpapier Chinese portretten na het zien van de duizenden passanten overdag: ‘Many men, few women’.
Na het zien van de duizenden passanten in Hongkong en Shanghai schildert Neel talloze kleine Chinese portretten op Chinees schoolpapier voor kalligrafie.
Terug in Amsterdam ontwerpt Neel de ‘Hongkong Tower’; een rijzige lamp 3.40 m waarop 6400 kleine portretjes zijn afgebeeld die zij eerder in China schilderde. (in piezografie gedrukt door Bernard Ruijgrok)
2007
Erasmusmonument voor Rotterdam
‘Erasmus buigt niet hij nijgt’
In 2006 bestudeert Neel ‘Erasmiana’ in de universiteitsbibliotheek van Bazel. In het bijzonder de originele Hiëronymus-brieven (ca 1516) waarin Erasmus zelf een aantal kleine schetsen in de marge toevoegde. Geïnspireerd door deze bijzondere pentekeningen maakt zij een aantal tekeningen die resulteren in een schetsontwerp voor de Erasmusspeld maar ook voor een nieuw Erasmus monument in Rotterdam. Hiervoor vertaalt zij haar tekeningen in een driedimensionaal ontwerp. Zo ontstaan draadplastieken die uit één ononderbroken lijn zijn gevormd. Twee ruimtelijke koppen met twee verschillende expressies worden door haar op hoge kolommen geplaatst. Het wijze gedachtegoed van Erasmus stroomt als het ware uit zijn hoofd naar de aarde beneden. Zijn humanistisch denken wordt hierdoor geaard. De twee uitdrukkingen van de koppen die, met een zekere afstand, recht tegenover elkaar zijn geplaatst verbeelden negatief en positief, een ja en een nee. Erasmus was immers de meester van de dialoog en het onderhandelen. In de ruimte die tussen de twee beelden ontstaat vormt zich als het ware ‘de nieuwe weg’. In september 2007 vraagt Neel architect Moshé Zwarts (1937 – 2019) vanwege zijn grote kennis van ijle constructies om voor haar schetsontwerp een bijzondere kolomvorm te ontwerpen. Niet alleen de dialoog en het aarden van Erasmus’ gedachtegoed worden door Moshé verbeeld maar ook het beweeglijke van zijn denken. Hij ontwerpt speciaal hiervoor ‘de Flexibele Kolom’, een wereldprimeur op het gebied van constructie.
